Kiểm định chất lượng (KÄCL) từ lâu Ä‘ã được biết đến nhÆ° má»™t biện pháp quan trá»ng nhằm bảo đảm chất lượng đầu ra trong giáo dục đại há»c (GDÄH) và Ä‘ã được áp dụng rá»™ng rãi trên thế giá»›i. Äể "Ä‘i tắt, Ä‘ón đầu" thành công, Việt Nam sẽ há»c được những kinh nghiệm gì?
Trong giá» thá»±c hành của sinh viên TrÆ°á»ng Äại há»c Nông Lâm TPHCM. Ảnh: THANH NHÀN
Kiểm định chất lượng (KÄCL) từ lâu Ä‘ã được biết đến nhÆ° má»™t biện pháp quan trá»ng nhằm bảo đảm chất lượng đầu ra trong giáo dục đại há»c (GDÄH) và Ä‘ã được áp dụng rá»™ng rãi trên thế giá»›i. Äể "Ä‘i tắt, Ä‘ón đầu" thành công, Việt Nam sẽ há»c được những kinh nghiệm gì?
Từ má»™t cách làm hiệu quả
Hoạt Ä‘á»™ng của hệ thống kiểm định của AUN có thể cung cấp má»™t câu trả lá»i. AUN là tên viết tắt của má»™t tổ chức tá»± nguyện, tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° má»™t hiệp há»™i của các trÆ°á»ng đại há»c thuá»™c 10 nÆ°á»›c trong khu vá»±c Äông-Nam Á, vá»›i tên gá»i chính thức là Asean University Network (Mạng lÆ°á»›i các trÆ°á»ng đại há»c Äông - Nam Á). AUN hiện có 30 thành viên, trong Ä‘ó có các thành viên Việt Nam là ÄHQG Hà Ná»™i, ÄHQG TP Hồ Chí Minh và ÄH Cần ThÆ¡. Äể quản lý chất lượng các trÆ°á»ng thành viên, AUN Ä‘ã xây dá»±ng má»™t hệ thống kiểm định riêng có tên gá»i tiếng Anh là Asean University Network - Quality Assurance (AUN-QA).
Quá trình triển khai hoạt Ä‘á»™ng kiểm định ở Việt Nam và AUN diá»…n ra gần nhÆ° đồng thá»i. AUN bắt đầu thảo luáºn vá» các nguyên tắc, quy trình và kế hoạch bảo đảm chất lượng vào năm 1999; phê duyệt và ban hành các nguyên tắc bảo đảm chất lượng vào năm 2004; Ä‘ánh giá thá» nghiệm trong hai năm 2005-2006; và bắt đầu Ä‘ánh giá chính thức từ năm 2007 (thá»i Ä‘iểm này, ở Việt Nam cÅ©ng ban hành quy định chính thức vá» KÄCL GDÄH).
Mặc dù tiến hành cùng lúc, nhÆ°ng việc triển khai tại Việt Nam gặp khá nhiá»u vÆ°á»›ng mắc, còn AUN-QA thì hoạt Ä‘á»™ng trôi chảy và thuáºn lợi. Tính đến cuối năm 2013, AUN-QA Ä‘ã tổ chức Ä‘ánh giá chính thức 58 chÆ°Æ¡ng trình ở các quốc gia khác nhau; kết quả Ä‘ánh giá được sá» dụng trong việc chuyển đổi tín chỉ và công nháºn lẫn nhau, và là căn cứ để kết nạp thành viên má»›i. Bên cạnh Ä‘ó, AUN-QA chú trá»ng táºp huấn, bồi dưỡng và Ä‘ào tạo Ä‘á»™i ngÅ© nhân sá»± bảo đảm chất lượng và Ä‘ánh giá viên; hiện có trên dÆ°á»›i 30 Ä‘ánh giá viên được cấp giấy chứng nháºn trong toàn hệ thống.
KÄCL của AUN Ä‘ã tạo ra những tác Ä‘á»™ng rõ ràng: sá»± chia sẻ kinh nghiệm giữa các thành viên, sá»± cải thiện hình ảnh của AUN trÆ°á»›c xã há»™i, và quan trá»ng hÆ¡n cả là sá»± thừa nháºn của thị trÆ°á»ng lao Ä‘á»™ng đối vá»›i các sinh viên tốt nghiệp. NhÆ° váºy, cÅ©ng chỉ vá»›i thá»i gian 10 năm, AUN-QA Ä‘ã có những bÆ°á»›c tiến khá nhanh để trở thành má»™t hệ thống KÄCL khá hoàn chỉnh vá»›i những tác Ä‘á»™ng rõ ràng và bá»n vững.
Bài há»c nào cho Việt Nam?
Tại sao AUN làm được những Ä‘iá»u chúng ta không làm được? TrÆ°á»›c hết, cần khẳng định việc xây dá»±ng hệ thống KÄCL cho má»™t hiệp há»™i chỉ vài chục trÆ°á»ng là dá»… dàng hÆ¡n rất nhiá»u so vá»›i má»™t quốc gia vá»›i số trÆ°á»ng nhiá»u hÆ¡n gấp 10 lần nhÆ° ở Việt Nam. NhÆ°ng vấn đỠở Ä‘ây không phải là quy mô hoặc số lượng, mà là phÆ°Æ¡ng pháp. Khi so sánh cách hoạt Ä‘á»™ng của hai hệ thống KÄCL, ta thấy có những khác biệt căn bản: sá»± Ä‘á»™c láºp của hệ thống kiểm định, tính tá»± nguyện tham gia của các trÆ°á»ng, và lợi ích của việc tham gia kiểm định đối vá»›i các bên liên quan.
Má»™t hệ thống kiểm định dù có được xây dá»±ng hoàn chỉnh đến Ä‘âu cÅ©ng không thể tồn tại nếu việc kiểm định Ä‘ó không Ä‘em lại lợi ích gì cho ngÆ°á»i được kiểm định. Äối vá»›i AUN, những lợi ích ban đầu là sá»± chia sẻ thông tin và há»c há»i lẫn nhau vá» những cách thá»±c hành tốt nhất, sá»± công nháºn lẫn nhau giữa các trÆ°á»ng, và uy tín chung của cả tổ chức. NhÆ°ng ở Việt Nam, lợi ích của việc tham gia kiểm định cho đến nay vẫn khó có thể nháºn ra.
Do AUN là má»™t hiệp há»™i nên các hoạt Ä‘á»™ng của nó hoàn toàn dá»±a trên cÆ¡ sở tá»± nguyện, và má»i quyết định Ä‘á»u có sá»± tham gia của tất cả thành viên. CÆ¡ chế này cho phép tạo ra má»™t hệ thống phù hợp cả vá»›i mục tiêu chung lẫn Ä‘iá»u kiện cụ thể của từng trÆ°á»ng.
Quan trá»ng nhất là tính Ä‘á»™c láºp của công tác kiểm định. Là má»™t hiệp há»™i hoạt Ä‘á»™ng bằng kinh phí tá»± Ä‘óng góp, AUN không bị ràng buá»™c bởi bất cứ Ä‘iá»u gì ngoài quyá»n lợi của chính mình. AUN-QA tồn tại chỉ để phục vụ duy nhất mục Ä‘ích là Ä‘Æ°a ra những nhìn nháºn, phán Ä‘oán chính xác và trung thá»±c nhất vá» chất lượng của các trÆ°á»ng/chÆ°Æ¡ng trình mà nó kiểm định. Rõ ràng, trÆ°á»›c khi có KÄCL thì Bá»™ GD-ÄT cÅ©ng Ä‘ã có má»™t hệ thống các quy trình, quy định chặt choe, và quyá»n kiểm soát gần nhÆ° toàn bá»™ hoạt Ä‘á»™ng của các trÆ°á»ng, nhÆ°ng không tạo ra được chất lượng nhÆ° mong muốn, do chỉ hạn chế từ góc nhìn của Bá»™ mà thiếu sá»± tham gia của các trÆ°á»ng. Ngay từ bá»™ tiêu chuẩn Ä‘ã có vấn Ä‘á», do chúng ta chỉ có má»™t quy định chung cho tất cả các loại trÆ°á»ng và má»i ngành nghá» vốn ngày càng Ä‘a dạng. Vì váºy, việc tạo thêm má»™t bá»™ pháºn trong Bá»™ GD-ÄT nhằm kiểm soát các hoạt Ä‘á»™ng kiểm định sẽ chỉ là má»™t việc làm trùng lặp và vô ích. Không thể có được má»™t hệ thống kiểm định tốt nếu nó không Ä‘á»™c láºp vá»›i Bá»™ GD-ÄT.
Rõ ràng công tác kiểm định sắp tá»›i cần có những thay đổi mang tính cách mạng - cần sá»›m tách hẳn việc quản lý nhà nÆ°á»›c đối vá»›i kiểm định ra khá»i Bá»™ GD-ÄT, đồng thá»i cho phép các tổ chức xã há»™i và tÆ° nhân tham gia công tác này. Bởi nếu không, dù có cố gắng đẩy mạnh thá»±c hiện kiểm định tá»›i Ä‘âu mà vẫn làm theo cách nhÆ° cÅ© thì sẽ chỉ là má»™t sá»± lãng phí mà thôi.
Sá»± thiếu Ä‘á»™c láºp là lý do chính khiến hệ thống kiểm định của Việt Nam không thể váºn hành tốt.
VŨ THỊ PHÆ¯Æ NG ANH
Số lần xem trang: 2129